ฮอร์โมนที่ควบคุมวงจรการนอนหลับนอนไม่หลับ (Insomnia) เป็นภาวะหรืออาการที่เกิดขึ้นร่วมกับเหตุการณ์ในชีวิตประจำวัน ส่งผลทำให้เกิดความผิดปกติทางร่างกาย และจิตใจทำให้นอนหลับไม่เพียงพอ ตื่นมาแล้วไม่สดชื่น หากนอนไม่หลับมากกว่า 1 สัปดาห์ จะส่งผลต่อการดำเนินชีวิต เช่น เสียความสัมพันธ์ที่ดีกับคนรอบตัว ส่งผลต่อหน้าที่การงาน สมองของเราจะปล่อยสารสื่อประสาทและฮอร์โมนหลายชนิดออกมาเพื่อส่งสัญญาณส่งเสริมให้เกิดการนอนหลับหรือตื่นตัว ซึ่งสารเหล่านี้จำนวนมากจะถูกกระตุ้นด้วยแสงหรือความมืด
-กาบา (Gaba) เป็นสารสื่อประสาทที่ลดการทำงานของเซลล์ประสาท ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการช่วยให้ร่างกายนอนหลับ ใครที่นอนไม่หลับก็สามารถรับประทานอาหารหรืออาหารเสริมที่มีกาบาได้
-อะดีโนซีน เป็นสารสื่อประสาทที่จะสะสมอยู่ในสมองในระหว่างวัน เมื่อมีความเข้มข้นสูงก็จะทำให้ง่วงนอนในเวลากลางคืน แต่ถ้าเราดื่มกาแฟเจ้าคาเฟอีนจะไปบล็อกตัวรับสารอะดีโนซีนในสมอง จึงทำให้เราตื่นตัวไม่รู้สึกง่วงนั่นเอง
-เมลาโทนิน เป็นฮอร์โมนที่ปล่อยออกมาจากสมองเมื่อมีความมืดเพื่อส่งไปยังเซลล์บอกให้ร่างกายของเรานอนหลับ แต่ถ้าเจอแสงแดดก็จะยับยั้งการผลิตเมลาโทนินและยังเพิ่มการหลั่งคอร์ติซอลที่จะปลุกเราให้ตื่น ดังนั้นใครที่ชอบดูทีวีหรือเล่นสมาร์ตโฟนก่อนนอน แสงจากหน้าจอจะส่งผลให้การปล่อยเมลาโทนินน้อยลงทำให้นอนหลับยากขึ้น นอกจากนี้คนที่มีปัญหานอนไม่หลับ สามารถกินฮอร์โมนเมลาโทนินสังเคราะห์หรืออาหารเสริมที่ส่งเสริมการสร้างเมลาโทนินก็จะช่วยให้เรานอนหลับได้ง่ายขึ้นและมีวงจรการนอนหลับแบบปกติ
ฮอร์โมนที่ต่อต้านการนอนหลับ ได้แก่ norepinephrine, adrenaline, histamine และ cortisol จะหลั่งออกมาเพื่อตอบสนองต่อความเครียดและทำให้ร่างกายตื่นตัว ใครที่มีภาวะเครียดเรื้อรังร่างกายก็จะหลั่งฮอร์โมน adrenocorticotropic (ACTH) โดยจะหลั่งคอร์ติซอลออกมา ซึ่งจะทำให้ตื่นตัวและนอนไม่หลับนั่นเอง
ทางออกของปัญหานอนไม่หลับ
-ควรเข้านอนในเวลากลางคืนแล้วดับไฟให้มืด
-ไม่ควรดื่มกาแฟตั้งแต่ช่วงเย็นที่จะไปยับยั้งการรับสารเมลาโทนิน
-ไม่เล่นมือถือก่อนนอนหรือเปิดคอมพิวเตอร์ก่อนนอน
ผู้สูงอายุที่มีเมลาโทนินในเลือดน้อย ทำให้นอนไม่หลับ นอนหลับยาก หลับไม่ลึก หรือนอนผิดเวลา คือนอนเร็วตื่นเช้า เพราะวงจรการนอนหลับผิดปกติ ก็สามารถกินอาหารเสริมเพิ่มเมลาโทนินได้ เช่น น้ำมันรำข้าวและจมูกข้าว
-คนที่มีความเครียดทำให้ร่างกายตื่นตัวนอนไม่หลับ ดังนั้นสามารถปรึกษาแพทย์เพื่อรับการรักษา อาจมีการใช้ หรือจะเลือกใช้อาหารเสริมเพื่อสุขภาพที่ช่วยเพิ่มเซโรโทนินคลายกังวล เช่น น้ำมันรำข้าวและจมูกข้าวที่ช่วยเพิ่มเซโรโทนินคลายความเครียดให้รู้สึกดีและช่วยกระตุ้นการสร้างเมลาโทนินทำให้นอนหลับอีกด้วย
-การกินตัวช่วยให้นอนหลับ ควรเลือกที่ไม่มีสารตกค้างและสะสมในร่างกาย เช่น เลือกกินอาหารเสริมที่สกัดจากวัตถุดิบออร์แกนิคหรืออินทรีย์